سویامید یکی از مهمترین مواد فعالکننده کف و غلیظکنندهها در صنعت شوینده است که نقش بسیار مهمی در بهبود کیفیت و پایداری محصولات شوینده دارد. اگر بخواهیم بدانیم سویامید چیست باید بگوییم این ماده از مشتقات دیاتانولآمین (DEA) است و به دلیل توان بالا در ایجاد کف پایدار، همافزایی با سورفکتانتها و بهبود ویسکوزیته، در اغلب شامپوها، مایع ظرفشوییها، مایع دستشوییها و شویندههای صنعتی دیده میشود. سویامید DEA در حال حاضر یکی از پرمصرفترین فومبوسترها و قوامدهندهها در دنیا بهشمار میرود.
اگر قصد خرید سویامید دارید میتوانید با مشاوره شیمی تاپ در ارتباط باشید.
سویامید (DEA) چیست؟
سویامید یک دیاتانولآمید حاصل از واکنش اسیدهای چرب با دیاتانول آمین است. این ماده یک سورفکتانت غیریونی با قابلیت کفسازی، افزایش ویسکوزیته، کاهش تحریک پوستی و ایجاد پایداری در شویندهها به شمار میرود. به دلیل اینکه سویامید با اکثر سورفکتانتها سازگار است، حضور آن در فرمولاسیون باعث بهبود چشمگیر کیفیت محصول نهایی میشود.
این ماده در بازار جهانی با نامهای Cocamide DEA، Soyamide DEA و Fatty Acid Diethanolamide شناخته میشود.
نحوه تولید صنعتی سویامید
تولید صنعتی سویامید با واکنش اسیدهای چرب گیاهی (مانند روغن سویا یا نارگیل) و دیاتانولآمین انجام میشود. این فرآیند معمولاً در دمای 130 تا 160 درجه و در حضور کاتالیزورهای قلیایی انجام میگیرد. در پایان واکنش، محصول خنک شده و طی فرآیند فیلتراسیون و خالصسازی آماده مصرف میگردد.
کارخانهها بسته به نوع محصول نهایی، غلظت، رنگ و پایداری حرارتی، روش تولید پیوسته یا نیمهپیوسته را انتخاب میکنند.
ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی سویامید
سویامید DEA مجموعهای از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی دارد که آن را به یک ماده ضروری در شویندهها تبدیل میکند:
- مایع غلیظ تا نیمهجامد با رنگ زرد کمرنگ
- قابلیت حل شوندگی عالی در آب و الکلها
- پایداری بالا در محیط قلیایی (ویژه شویندهها)
- نقطه ذوب بین ۲۹ تا ۳۲ درجه
- بوی ملایم چرب
- قابلیت همافزایی با سورفکتانتهای آنیونی مثل SLES
- افزایشدهنده کف و ویسکوزیته
انواع سویامید و مشتقات دیاتانولآمید
سویامید فتی اسید
این نوع از واکنش اسیدهای چرب سویا با DEA تولید شده و ساختاری سنگینتر دارد. در شامپو، مایع ظرفشویی و شویندههای صنعتی برای افزایش غلظت و کف استفاده میشود.
لورامید (CMEA)
لورامید نوعی دیاتانولآمید مشتق از اسید لوریک است و کف نرمتر و سبکتری نسبت به سویامید ایجاد میکند. در شویندههای دست، حمام و شستشوی بدن بسیار محبوب است.
مشتقات DEA و مقایسه آنها
این خانواده شامل انواع DEAهایی است که با اسیدهای چرب مختلف ترکیب شدهاند. تفاوت آنها در چربی زنجیره، قدرت کفسازی، سرعت حل شدن و پایداری کف است. مشتقاتی با زنجیره کوتاه کف سبکتر و با زنجیره بلند کف پایدارتر ایجاد میکنند.
کاربردهای سویامید در صنایع مختلف
صنعت مواد شوینده
- تقویتکننده کف و افزایش پایداری آن
- غلیظکننده طبیعی برای شامپو و مایع ظرفشویی
- کاهش تحریک پوستی ناشی از سورفکتانتهای خشن
- افزایش قدرت پاککنندگی در حضور SLES
- همگنکننده و پایدارکننده فرمول در دماهای مختلف
- بهبود حس کف روی پوست و افزایش نرمکنندگی
صنعت آرایشی و بهداشتی
- فومبوستر در ژلهای شستشو، فوم اصلاح و شویندههای صورت
- ایجاد بافت نرم و خامهای در محصولات
- افزایش پایداری امولسیونها
- کاهش استفاده از مواد شیمیایی سخت
- کمک به شفافیت و یکدستی محصول
صنعت نساجی
- امولسیونکننده برای روغنها
- کمک به شستشوی الیاف چرب
- پایدارکننده کف در حمامهای شستشو
- کمک به نفوذ بهتر مواد شیمیایی در الیاف
چرمسازی و صنایع امولسیونکننده
- امولسیونکننده روغنها
- تثبیتکننده ترکیبات نرمکننده چرم
- کمک به نفوذ یکنواخت مواد در سطح چرم
- افزایش لغزندگی و صافی سطح
تأثیر سویامید بر ویسکوزیته شامپو و مایع ظرفشویی
سویامید DEA با ایجاد پیوندهای بینمولکولی میان SLES، بتائین و آب، باعث افزایش گرانروی محصول میشود. این ماده کمک میکند ویسکوزیته بهطور کنترلشده بالا برود بدون اینکه کف سنگین یا چسبنده ایجاد شود. به همین دلیل بسیاری از تولیدکنندگان هنوز سویامید را بهترین غلیظکننده طبیعی در فرمولاسیون میدانند.
بهترین درصد مصرف سویامید در فرمولاسیون شویندهها
در برخی کشورها، استفاده زیاد از مشتقات DEA محدود شده است. این دلایل باعث شده برخی تولیدکنندگان به سمت جایگزین های جدیدتر بروند:
- تشکیل ناخالصیهای نیتروزآمین در شرایط خاص
- قوانین سختگیرانه اروپا و آمریکا
- ظهور فومبوسترهای ملایمتر مثل CMEA و CAPB
- تمایل به فرمولهای سبز و سازگار با محیطزیست
با اینحال سویامید هنوز در بسیاری از کشورها کاملاً مجاز و پرمصرف است.
چطور سویامید باعث افزایش پایداری کف میشود؟
سویامید با قرار گرفتن در کنار سورفکتانتهای آنیونی، یک لایه پایدار و مقاوم در اطراف حبابهای کف ایجاد میکند. این لایه از ترکیدن سریع کف جلوگیری کرده و باعث میشود حجم آن بیشتر، یکنواختتر و نرمتر شود. همچنین کف تولیدشده در برابر چربی و آلودگی مقاومتر عمل میکند و دیرتر از بین میرود. به همین دلیل است که سویامید در فرمول مایع ظرفشویی نقش مهمی در افزایش پایداری و ماندگاری کف دارد.
تفاوت سویامید DEA با لورامید
در فرمولاسیون شویندهها، سویامید DEA و لورامید CMEA هر دو برای ایجاد کف، افزایش ویسکوزیته و بهبود عملکرد شویندگی استفاده میشوند، اما ویژگیهای متفاوتی دارند. سویامید DEA کف سنگینتر و پایدارتر ایجاد میکند و قدرت غلیظکنندگی بالایی دارد، در حالی که لورامید کف نرمتر و سبکتری تولید کرده و از نظر ایمنی ملایمتر محسوب میشود. به همین دلیل هرکدام برای کاربریهای متفاوتی در محصولات شوینده و بهداشتی انتخاب میشوند.
تفاوت سویامید DEA با لورامید CMEA
ویژگی | سویامید DEA | لورامید CMEA |
نوع کف | کف سنگینتر و بسیار پایدار | کف سبکتر و نرمتر |
قدرت غلیظکنندگی | بسیار بالا | متوسط |
ایمنی | احتمال حساسیتزایی در مصرف زیاد | ملایمتر و سازگارتر با پوست |
کاربردهای رایج | مایع ظرفشویی، شامپو، شویندههای صنعتی | شویندههای پوست، شامپوهای ملایم |
پایداری حرارتی | پایداری حرارتی بالا | پایداری متوسط |
مزایا و معایب سویامید DEA
مزایا
- غلیظکنندگی عالی
- پایداری کف بالا
- افزایش قدرت پاککنندگی
- سازگاری با اکثر سورفکتانتها
- کاهش مصرف مواد اولیه گرانقیمت
- ایجاد حس لطافت روی پوست
معایب
- احتمال تشکیل ناخالصیهای نیتروزآمین در شرایط نامناسب
- محدودیت مصرف در برخی کشورها
- کاهش شفافیت در فرمولهای شفاف
- حساسیت پوستی در دوزهای بالا
نکات ایمنی، نگهداری و خطرات احتمالی سویامید
- از تماس مستقیم با چشم جلوگیری شود
- در ظروف فلزی یا پلاستیکی مقاوم نگهداری گردد
- دمای مناسب نگهداری ۲۰ تا ۳۰ درجه است
- در محیط خشک و دور از رطوبت باشد
- هنگام حملونقل از دستکش و عینک استفاده شود
آیا سویامید برای محیط زیست خطرناک است؟
سویامید زیست تخریب پذیر است اما در صورت مصرف زیاد یا رهاسازی مستقیم در طبیعت ممکن است بر آبزیان تأثیر بگذارد. محدودیتهای قانونی برخی کشورها بیشتر مربوط به احتمال تشکیل نیتروزآمینهاست، نه خود سویامید. در مجموع، با استفاده کنترلشده و اصولی، خطری جدی ایجاد نمیکند.
سوالات متداول درباره سویامید
- آیا سویامید همان لورامید است؟
خیر، لورامید CMEA نوع ملایمتر و سبکتر از مشتقات اتانولآمید است. - آیا سویامید برای پوست مضر است؟
در دوز استاندارد خیر؛ اما مصرف زیاد ممکن است تحریک ایجاد کند. - بهترین جایگزین سویامید چیست؟
CMEA، CAPB، آمفوتریها و فومبوسترهای گیاهی. - آیا سویامید در شامپو ضروری است؟
برای افزایش کف و غلظت بسیار کلیدی است اما جایگزین هم دارد. - چرا بعضی محصولات بدون سویامید تولید میشوند؟
به دلیل قوانین سختگیرانه برخی کشورها و تمایل به محصولات ملایمتر. - سویامید چگونه غلظت را افزایش میدهد؟
با ایجاد شبکه بینمولکولی میان سورفکتانتها و آب. - آیا سویامید روی شفافیت محصول اثر دارد؟
بله، مصرف زیاد باعث کدورت میشود. - آیا سویامید قابل حل در آب است؟
بله، بهخوبی حل شده و کف یکنواخت ایجاد میکند. - ماندگاری سویامید چقدر است؟
بین ۱۲ تا ۲۴ ماه، بسته به شرایط ذخیرهسازی. - آیا سویامید با SLES سازگار است؟
کاملاً؛ و ترکیب آنها کف فوقالعاده ایجاد میکند. - آیا سویامید چربیزدایی را افزایش میدهد؟
بله، در کنار SLES قدرت پاککنندگی را افزایش میدهد.
